19-05-2008Rynek drzewny w Rosji - stan i perspektywy

Na przekór oczekiwaniom, rosyjski przemysł drzewny odradza się. Potwierdza to znaczący rozwój produkcji w ostatnim czasie. Powoli zaczyna działać Kodeks Leśny. Wiele regionów zaczyna wprowadzać akty wykonawcze, które pozwolą stosować Kodeks w praktyce.

Przedsiębiorcy zaczynają wchodzić na nowe segmenty rynku drzewnego. Przykładowo spółka Ilim zaplanowała produkcję kartonu kredowego, którego w Rosji do tej pory nie produkowano, natomiast SZLK wprowadza nową maszynę do produkcji papieru. Zgodnie z danymi Rosyjskiego Urzędu Statystycznego, produkcja tarcicy w okresie styczeń - sierpień 2007 roku, w porównaniu do analogicznego okresu w roku poprzednim, wzrosła o 2,3%; produkcja sklejek o 1,4%, produkcja drzewno - włóknistych płyt twardych o 5,2%, produkcja drzewno- wiórowych płyt o 3,4%. Ostatnie dwie wymienione pozycje są najbardziej wzrostowe w branży leśnej.

Produkcja w branży leśnej w okresie styczeń - sierpień 2007 roku

Nazwa produktu                             styczeń - sierpień                                   %

                                                          2006           2007
 
drewno użytkowe (mln m3)              62,3           64,9                                    4,2
 
tarcica (mln m3)                               14,8           15,1                                    2,3
  
sklejka (mln m3)                                1,79            1,8                                    1.4
  
drzewno-włókniste płyty

twarde (mln m3)                            252,7         265,8                                    5,2
 
drzewno-wiórowe płyty

(mln m3)                                            3,0             3,4                                   13,4
  
celuloloza (mln ton)                         1,58            1,6                                    1,2
  
papier (mln ton)                              2,72            2,71                                   -0,4
 
karton (mln ton)                              2,22            2,28                                     2,7
 

Wzrost produkcji tłumaczy się głównie wzrostową tendencją popytu na jakościowe rosyjskie meble. Czynnikiem napędzającym rozwój całej branży leśnej jest gwałtownie rosnący sektor budowlany i meblowy.

Prace trackie

Wedug danych Russian Forestry, pracami trackimi w Rosji zajmuje się ponad 25 tysięcy przedsiębiorstw i przedsiębiorców, ich łączna wielkość zdolności produkcyjnych wynosi 34,6 mln m3 rocznie. Prace trackie wykonywane przez małe przedsiębiorstwa, których produkcja nie przekracza 5 tys. m3, stanowią do 50 % ogółu. Natomiast duże przedsiębiorstwa o wydajności od 30 tys. do 100 tys. m3, produkują w sumie tylko jedną piątą ogólnej produkcji.

Sprzęt trakowy w dalszym ciągu pozostaje na dość niskim poziomie. Tylko 6% tarcicy i odpadów tartacznych produkowane jest na taśmie tnącej, 7% na profilujących agregatach, a 8% za pomocą piły mechanicznej. Bardzo duża część tarcicy wytwarzana jest na ramach piły, charakteryzującej się dużą energochłonnością, niską wydajnością oraz małojakościowym produktem.

Rosyjskie przedsiębiorstwa zajmujące się przetwarzaniem, podobnie jak Russian Forestry, uważają, iż jest to kierunek perspektywiczny, chociaż moze jeszcze mało doceniany. Najprawdopodobniej w latach 2007 - 2009, zacznie się masowe budowanie tartaków, budowa których jest 30 - 50 razy tańsza, a zwrot nakładów szybszy, niż w segmencie celulozowo - papierniczym. Powstawanie nowych tartaków jest najbardziej widoczne w przygranicznych regionach Rosji, przede wszystkim w Syberii, Karelii, województwie leningradzkim. Właśnie z tamtych regionów większa część produkcji, głównie w okrągłej postaci, jest wywożona zagranicę.

Piłować i kleić

Jednym z najbardziej popularnych produktów przetworzonych jest sklejka. Intensywny rozwój produkcji przeżyła ona w okresie 1951 - 1965. Z początkiem przeprowadzania reform ekonomicznych w Rosji w 1992 roku, produkcja sklejek zaczęła spadać, a do 1995 roku spadła o ponad 40%. Wykorzystanie sklejek w produkcji mebli spadło 3,5 - 4 - krotnie, a w budownictwie 3 - 3,5 - krotnie.Właśnie na te gałęzie przypadało około 75 - 80% wykorzystywania wytworzonych sklejek. W rezultacie ogromnego spadku popytu wewnątrz kraju, przedsiębiorstwa zaczęły poszukiwać zagranicznych rynków zbytu. W 1995 roku eksport sklejek sięgał już 71,4%. W 1996 i 1997 roku eksport nieco spadł, w wyniku osłabienia kursu dolara i wysokiej inflacji. W ciągu siedmiu lat, 1991-1997, produkcja sklejek w Rosji zmniejszyła się o 41%, natomiast eksport wzrósł dwukrotnie. W okresie 1998 - 2006, produkcja sklejek w Rosji wzrosła prawie 2,4 - krotnie, a średnioroczne tempo wzrostu wyniosło 11,3%.

Wzrost produkcji sklejek wydaje się być szczególnie ważny, zwłaszcza w świetle przyjętych niedawno projektów narodowych. Klejone konstrukcje drewniane (KKD), są jednym z najbardziej nowoczesnych materiałów budowlanych. Obecnie światowa produkcja KKD przewyższa 4,5 mln m3. Rosja na razie wytwarza tylko 2% tej wielkości, chociaż w ciągu ostatnich kilku lat produkcja zwiększyła się ponad dziesięciokrotnie. Jest ona hamowana z różnych powodów.

Po pierwsze akty normatywne, dotyczące produkcji i wykorzystania KKD, są przestarzałe oraz nie odpowiadają właściwościom materiału, a także nie spełniają światowych standardów. W związku z niepełnym wykorzystaniem KKD i cłami na jakościowe obrabiarki zagraniczne, rosyjskie przedsiębiorstwa są mało konkurencyjne. Wytwarzają one KKD o 15 - 20% drożej niż w Europie.

Jeśli chodzi o płyty wiórowe, to ich pozycja na rosyjskim rynku wciąż się umacnia. Głównymi dostawcami są fabryki "Egger" (Niemcy), "Glunc" (Niemcy), "Kronopol" (Polska) i "Kronoszpan" (Bułgaria). Wschód Rosji zaopatrywany jest głównie przez USA, Kanadę i Japonię, jednak nie są to dostawy o dużych rozmiarach. Najbardziej dynamicznie rozwija się rynek w zachodniej części Rosji.

Zgodnie z danymi służb celnych, liderem importu płyt wiórowych jest Sankt Petersburg. W 2006 roku sprowadzono aż 89 tys. m3. Dalej w kolejności uplasowały się: Kaliningrad, Moskwa i Perm. Właściwości płyt wiórowych, m.in. wytrzymałość, sprawiają, iż jest to materiał pożądany przez firmy budowlane. Szansą dla wzrostu zapotrzebowania na płyty wiórowe jest kształtujący się w Rosji rynek materiałów budowlanych na potrzeby indywidualne, DIY (do it yourself - zrób to sam). Cena za 1 m3 płyty importowanej oscyluje w obrębie 380 - 450 EUR. Cena ta zależy od wielu czynników. Obecnie największym zainteresowaniem cieszą się zwykłe płyty klasy 3, bez żadnej dodatkowej obróbki, reszta jest realizowana głównie na zamówienie.

Na dzień dzisiejszy największe zapotrzebowanie na płyty wiórowe w Rosji przypada, mniej więcej w tym samym stopniu, na segment budownictwa mieszkaniowego oraz segment prac wykończeniowych i remontowych. Płyty wiórowe na rynek rosyjski są przywożone głównie z Europy, ale może niedługo w Rosji powstanie krajowy producent. Produkcja i wykorzystanie płyt wiórowych mają bardzo dobrą perspektywę rozwoju na rosyjskim rynku. Materiał ten, obecnie już w miarę szeroko jest wykorzystywany, ale wciąż opanowuje coraz to nowe nisze rynkowe.

Prognozuje się, iż wzrost zapotrzebowania na płyty wiórowe na rosyjskim rynku w 2008 roku wzrośnie do 400 - 450 tys. m3.

Sektor przetwórczy

Gałąź przetwórcza będzie najprawdopodobniej najszybciej rozwijającym się segmentem branży leśnej. Jednak nawet będąc liderem, w poprzednim roku, nie nadążała ona za średnim wzrostem gospodarczym Rosji. Przetwórstwo wyprzedzało inne gałęzie przemysłu drzewnego, również pod względem tempa wzrostu zysku, który wyniósł 33%. Na drugim miejscu znalazła się gałąź celulozowo - papiernicza (+25%), dalej prace zrębowe (+11,7%). W połowie 2007 zauważalny był wzrost inwestycyjnej atrakcyjności całej branży leśnej w Rosji. Wzrost wielkości długoterminowych inwestycji w sektor przetwórczy w pierwszym kwartale 2007, w porównaniu z analogicznym okresem w 2006 roku, wyniosł 41,7%. Natomiast inwestycje w sektor celulozowo - papierniczy wzrosły o 16,8%. Najmniej atrakcyjnym segmentem dalej pozostaje segment prac zrębowych.

Sektor przetwórczy długo nie cieszył się zainteresowaniem ze strony państwa. Dopiero w ostatnich latach zauważalne były działania władz wspomagające przedsiębiorstwa w danym segmencie. W 2005 roku po raz pierwszy zniesiono cło na nowoczesny sprzęt sprowadzany z zagranicy. Jednak nie wszystkim udało się skorzystać z tego ułatwienia, gdyż zniesienie cła obowiązywało nie cały rok.

Najważniejszym wydarzeniem, stała się zmiana w polityce taryfowo - celnej, dokonana w 2007 roku. Począwszy od 23 czerwca zniesione zostały cła eksportowe na wywóz tarcicy iglastej i drzew twardoliściastych. Natomiast od 1 lipca wzrosło cło na eksport okrągłego lasu. Russian Forestry prognozuje, iż niedługo eksport okrągłego lasu stanie się nieopłacalnym. Ta część drewna, która była wywożona zagranicę, zostanie wykorzystana do przeróbki w kraju. Jednak istniejące obecnie w Rosji moce produkcyjne nie pozwalają na obróbkę takiej ilości drewna. Dlatego też, wkrótce rozpocznie się budowa krajowych przedsiębiorsrw przetwórczych.

Przedsiębiorcy twierdzą, że państwo już poczyniło pewne działania, mające na celu wzrost rozwoju sektora przetwórczego. Teraz najważniejsza regulacja powinna się dokonać na samym rynku, dzięki popytowi. Atrakcyjność rynku będzie ciągle wzrastać, zwłaszcza jeśli produkcja zostanie udoskonalona i zacznie spełniać w pełni światowe standardy. Prawdopodobnie będzie to szansa dla wzrostu eksportu nie tylko mało jakościowych produktów, jak do tej pory, ale również wysokoprzetworzonych, o dużej wartości dodanej. Specjaliści liczą też na to, iż przedsiębiorcy zajmujący się do tej pory ekportem okrągłego lasu, przejdą do sektora przetwórczego.

Podsumowując, eksperci twierdzą, że w przyszłości będzie zauważalny wzrost wszystkich gałęzi przetwórstwa drewna, chodzi tu głównie produkty wysokoprzetworzone wewnątrz kraju. W dużym stopniu sprzyja temu, wprowadzone cła zaporowe na eksport okrągłego drewna. Obecnie sytuacja na rynku drzewnym w Rosji wygląda dość stabilnie. Coraz więcej producentów zagranicznych aktywnie działa w branży, planując budowy coraz to nowych fabryk.

Jednak najważniejsze jest to, że powoli zmienia się wizerunek przemysłu drzewnego. Poprzednio utożsamiany on był jako niebezpieczny i dziki. Pomimo, że wciąż kwitnie nielegalny przewóz drewna do Chin, to nie jest on już jedyną przyczyną prac zrębowych i przetwórczych. Jest to między innymi zasługa państwa. Władze Federacji Rosyjskiej aktywnie stymulują przetwarzanie drewna wewnątrz kraju. Przedsiębiorcy jeszcze oczekują tylko od władz wstrzymania wzrostu taryfy na przewozy kolejowe, które pozwoliłyby na sprzedaż produkcji po bardziej korzystnych cenach. Optymistyczne jest też to, że według analityków, segmenty sklejek, płyt drzewnych oraz desek klejonych rosną i tendencja ta w najbliższym czasie nie ulegnie zmianie.

Opr.: Helena Rowba, Studentka Wydziału Nauk Ekonomicznych Akademii Ekonomicznej we
Wrocławiu - V rok stosunków międzynarodowych, praktykantka WPHI Ambasady RP w
Moskwie

źródło:  Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Moskwie